مصطکی

نام فارسی: مصطکی

نام اردو: مصطگی

نام انگلیسی: Mastic

نام علمی: Pistacia Lentiscus

 مصطکی، صمغ تنه و شاخه های گونه ای پسته کوهی است که ارتفاع درخت همیشه بهار آن به سه متر می رسد.

صمغ درخت مصطکی، ابتدا شفاف، سفید و بسیار نرم است؛ ولی در مجاورت هوا، به سرعت سفت می شود و به مرور زمان زرد رنگ و مات می گردد.

قطعات صمغ این درخت، کوچک، بیضی گون، کروی یا قطره ای شکل اند.

این صمغ، خوش رایحه، معطر و تقریبا شیرین است.

بهترین نوع مصطکی، قطعاتی بزرگ دارد.

برگ های درخت مصطکی، کمی کشیده، بیضی شکل و مایل به لوزی هستند و بدون دمبرگ، به صورت متقابل رشد می کنند.

گل های درخت مصطکی، قرمز و بسیار کوچک اند و به صورت خوشه ای می رویند.

میوه های درخت مصطکی، کوچک، تقریبا کروی ، گاه بیضی گون هستند و به صورت خوشه ای رشد می کنند.

میوه درخت مصطکی،سه قسمت دارد: پوسته نرم، پوسته سفت و مغز.

پوسته نرم آن، معمولا قرمز است و زیر این پوسته، پوسته ای سفت و کرمی رنگ وجود دارد که حاوی مغزی کوچک است.

طعم مغز میوه مصطکی، کمی به تلخی می گراید.

از همه اجزای این درخت، رایحه صمغ مصطکی به مشام می رسد.

محل رویش:

یونان

اجزای مورد استفاده و مشتقات:

شاخه، برگ، میوه، صمغ درخت و روغن میوه

مواد تشکیل دهنده:

حدود 90 درصد صمغ مصطکی، حاوی اسید ماستیسیک، اسیدماستیکولیک و اسید ماستیکورزن است؛ همچنین در آن مقداری اسانس وجود دارد.

طبیعت:

در آخر درجه دوم گرم و خشک

نفع خاص:

تقویت معده، تحلیل ریاح، رفع اسهال، خلط خونی و استرخاء

افعال و خواص:

مصطکی، ملطف، محلل، جالی، قابض، مقوی قوه ها، مقوی مغز، مقوی قلب، مقوی کبد، مقوی امعاء، مقوی کلیه و مشهی است.

میوه، برگ و شاخه درخت مصطکی، قابض اند.

روغن میوه این درخت، قابض بسیار قوی و ملین است.

خوردن مصطکی، معده را خوش بو و نای را تصفیه می کند، باعث آروغ می شود، در شکسته بندی استخوان کاربرد دارد؛ همچنین سر درد سرد، نزله های سرد، سرفه، خلط خونی، کوفتگی و ضرب خوردگی اعضاء، سوء هاضمه، قراقر شکم، سکسکه ریحی، ورم احشاء و دل پیچه را بهبود می بخشد.

خوردن مصطکی با آب گرم، رطوبت معده را رفع می کند.

نوشیدن جوشانده مصطکی در آب، مقوی معده و احشاء است و به درمان خلط خونی و اسهال کمک می کند.

نوشیدن مصطکی و طلای آن، جالی لکه ها و جوش های صورت است و رنگ صورت را زیبا می کند.

خوردن مصطکی با کندر، مقوی حافظه است.

اگر یک درهم مصطکی را به همراه یک رطل آب، آنقدر در کوزه آب ندیده بجوشانید که یک سوم آن باقی بماند و به نوشیدن آن مداومت ورزید، نیروی هاضمه را تقویت می کند و برای استسقای زقی، تهوع و زحیر مجرب است.

خوردن مصطکی با ادویه حابس الدم، به رفع همه خونریزی ها کمک می کند.

استشمام و استنشاق مخلوط مصطکی با روغن زنبق و هلیله، باعث تصفیه نای می شود و به رفع وسواس، بدبویی دهان، مالیخولیا و نزله کمک می کند.

جویدن مصطکی با کمی صبر زرد، باعث جذب رطوبات اضافی و بلغم از مغز، دهان و زبان می شود.

جویدن یا سنون مصطکی، مقوی معده است، باعث استحکام دندان و لثه و روییدن مجدد گوشت لثه می شود، دهان را خوش بو می کند، باعث جذب رطوبات اضافی دهان، زبان و مغز می شود و درد دندان را بهبود می بخشد.

قطور جوشانده مصطکی در روغن کنجد، در گوش، مفتح سدد گوش است.

خمیر تهیه شده از مصطکی و کمی اتر، برای پر کردن حفره های ایجاد شده در دندان مفید است.

گذاشتن پنبه آغشته به سرمه مصطکی و کمی گلاب، روی چشم، رمد را بهبود می بخشد.

طلای جوشانده مصطکی در روغن زیتون، به درمان کزاز، تب و لرز، رعشه، اختلاج و خستگی عضلات کمک می کند.

نطول آب جوشانده مصطکی ، در شکسته بندی استخوان کاربرد دارد و برای استرخاء و ضرب خوردگی عضلات مفید است.

ذرور پودر مصطکی، محلل اورام است و درد ناشی از زخم و دررفتگی استخوان را تسکین می دهد.

ضماد برگ درخت مصطکی برای بیرون زدگی مقعد و افتادگی رحم ناشی از سردی نافع است.

مسواک کردن با چوب شاخه های درخت مصطکی، جالی دندان است و باعث استحکام دندان و لثه می شود.

چنانچه میوه، برگ و شاخه درخت مصطکی را در آب بجوشانید ودر آب صاف کرده آن، دوباره میوه، برگ و شاخه جدید بجوشانید و آنقدر این کار را تکرار بکنید تا مایعی غلیظ ایجاد شود، نوشیدن آن برای خلط خونی، زخم امعاء، اسهال، بیرون زدگی ناف و افتادگی رحم مفید است.

نوشیدن و مالیدن روغن میوه درخت مصطکی، باعث تقویت رحم، معده، کلیه و مثانه می شود، محلل ریاح است و درد رحم، سیلان رحم، افتادگی رحم، درد معده،درد کلیه، درد مثانه، هیضه، سکسکه و سوء هاضمه را بهبود می بخشد.

قطور روغن میوه درخت مصطکی در گوش، محلل ریاح گوش و مسکن درد آن است.

مقدار مصرف:

تا یک مثقال

مضرات:

مثانه

مصلحات و تدابیر:

کتیرا، صمغ عربی، مغز گردو

پیش از مصرف مصطکی، بهتر است آن را یک شبانه روز در سرکه انگور، بخیسانید؛ سپس آن را خشک کنید و با کتیرا به کار ببرید.

بدل:

هم وزنش کندر، یک و نیم برابر وزنش سقز

برای تقویت معده و کبد، هم وزنش علف لیمو

منبع:

کتاب علم الادویه – سیدنظری