هلیله سیاه – 100 گرم

نام فارسی: هلیله

نام عربی: الاهلیلج

نام اردو: هلیله

نام انگلیسی:Chebulic Myrobalan

نام علمی: Terminalia Chebula از خانواده Combretaceae

ماهیت:

هلیله میوه درختی همیشه بهار است که ارتفاع آن به ۲۵ متر می رسد.برگ های این درخت، بزرگ و نسبتا ضخیم، کمی کشیده، نوک دار گاهی مایل به بادامی شکل و گاه مایل به قلبی شکل هستند. گل های درخت هلیله بسیار کوچک و زرد مایل به سفیدند و به صورت سنبله ای رشد می کنند. این گل ها رایحه ای نا مطبوع دارند.

شکل و ماهیت هلیله:

میوه های درخت هلیله، نسبتا درشت، تقریبا بیضی گون، کمی مایل به گلابی شکل گوشتی و سفت هستند. این میوه ها ابتدا سبزرنگند ولی پس از رسیدن کامل زرد مایل به قرمز و گاهی مایل به قهوه ای می شوند. روی سطح میوه ها چند فرورفتگی طولی و بسیار کم عمق وجود دارد که پس از خشک شدن آنها عمق این فرو رفتگی ها نیز بیشتر می شود. وسط هر میوه هسته ای نسبتا درشت کمی کشیده نوک دار و مایل به بیضی گون وجود دارد.

میوه نرسیده و خشک شده درخت هلیله که هنوز هسته آن تشکیل نشده هلیله سیاه نام دارد. هلیله سیاه اغلب سیاه رنگ، کوچک، باریک کشیده و بسیار چروکیده است. میوه نیمه رسیده و خشک شده درخت هلیله که هسته آن شکل گرفته، به هلیله زرد مشهور است. این نوع هلیله اغلب زرد پررنگ، نسبتا درشت کشیده و بزرگتر از هلیله سیاه است. میوه کاملا رسیده و خشک شده درخت هلیله، هلیله کابلی نام دارد.

رنگ هلیله کابلی اغلب زرد مایل به قرمز، گاه مایل به قهوه ای و از بقیه هلیله ها بزرگ تر است.

بهترین هلیله سیاه، تازه، سیاه رنگ، سفت، سنگین و بی هسته است.

بهترین هلیله زرد، تازه، زرد رنگ و کم ریشه است و هسته ای کوچک دارد.

بهترین هلیله کابلی، کاملا رسیده تازه، زرد مایل به قرمز، درشت و کم ریشه است و هسته ای کوچک دارد.

بهترین هلیله، هلیله کابلی است.

تشابه و تقلب

هلیله زرد و هلیله کابلی تقریبا شبیه اند. گل های درخت هلیله به درخت بلیله شباهت فراوان دارد.

محل رویش: هند، پاکستان، بنگلادش، چین، میانمار، تایلند و سریلانکا

اجزای مورد استفاده و مشتقات: میوه

مواد تشکیل دهنده:

در هلیله ماده موثره:

• ‎اسید کبولینیک: بیست تا چهل درصد
• اسیدتانیک: مقداری اسید گالیک
• اسید کبولیک
• اسید الاجیک
• تانن و مواد چرب وجود دارد.

طبیعت:

هلیله کابلی در اول درجه اول سرد و در درجه دوم خشک است.

نفع خاص:

هلیله کابلی برای تقویت مغز و حافظه و ایجاد اسهال بلغم و صفرا، هلیله زرد برای تقویت مغز، تقویت چشم و رفع اسهال و هلیله سیاه، برای تقویت مغز، تصفیه خون و رفع لقوه

افعال و خواص:

هلیله مقوی معده، مقوی مغز، مقوی حافظه، مقوی حواس پنج گانه، مفتح سدد، مسهل به عصر بلغم رقیق، مسهل به عصر صفرا، مصفی ارواح و تریاق سموم است.خیسانده هلیله نسبت به جوشانده و دم کرده و جرم آن قوت بیشتری در ایجاد اسهال دارد. هلیله کابلی مدر بول می باشد. هسته هلیله کابلی مدر بول است. افعال و خواص هلیله زرد شبیه هلیله کابلی است ولی ضعیف تر. هلیله سیاه مصفی خون از سوداست.

هلیله زرد برای رفع سر گیجه و سدر مفید است. خوردن هلیله زرد خیسانده شده در آب و شحم انار می خوش به درمان صرع صفراوی کمک می کند. اگر مقداری هلیله زرد را در روغن حیوانی تفت دهید و پس از بیرون آوردن و زدودن روغنشان آنها را نیم کوب کنید. سه روز متوالی خوردن مخلوط نیم مثقال از آن با هشت رتی سوخته پوست سفت نارگیل و آب نیم گرم زحیرف، برای رفع بواسیر و اسهال بواسیری مجرب است.

قطور آب خیسانده هلیله زرد یا ذرور پودر آن رطوبت های اضافی را خشک می کند، باعث تقویت بینایی می شود و آب ریزش چشم را برطرف می سازد. خوردن هلیله سیاه بریان به رفع اسهال کمک می کند. جویدن هلیله سیاه و فرو بردن آب آن، مقوی احشاء و مجفف رطوبت های معده است و لقوه، درد طحال، بواسیر و جذام را بهبود می بخشد. مکیدن هلیله سیاه و فرو بردن آب آن مقوی مو و مقوی لثه است و باعث سیاه شدن مو می شود.

خواص هلیله:

• هلیله مانع صعود بخارهای معده به مغز می شود.
• رنگ رخسار را زیبا می کند.
• از رشد تومورهای بدخیم جلو گیری می کند.
• در درمان نابینایی کاربرد دارد.
• درمان سردرد
• رفع فراموشی
• از بین بردن مالیخولیا
• نابودی وسواس سوداوی
• درمان خفقان
• رفع تهوع
• استسقاء اواسط و اواخر تب های مرکب
• بواسیر ریحی و بواسیر خونی
• حالت گرگرفتگی ناشی از سودای احتراقی را بهبود می بخشد.
• هسته هلیله مقوی لثه بوده و باعث روییدن مجدد گوشت لثه می شود.
• خوردن هلیله کابلی با شکر برای رفع سر گیجه صفراوی مفید است.
• جویدن و مکیدن آب هلیله کابلی بدون هسته تا آنکه کل آن تمام شود و به درمان لقوه بسیار کمک می کند.
• خوردن مربای تازه هلیله کابلی مقوی معده، مقوی مغز، مقوی کبد، مفتح سدد بلغمی و مقوی حواس پنج گانه است.
• ذرور سوخته هسته هلیله کابلی دندان و لثه را تقویت کرده، خون بواسیر و خون ریزی را بند می آورد.

مقدار مصرف:

طاز جرم هلیله کابلی تا سه مثقال ولی برای استفاده در جوشانده یا خیسانده تا هشت مثقال.

از جرم هلیله زرد تا پنج درهم ولی  برای استفاده در جوشانده یا خیسانده از هفت تا ده درهم.

از جرم هلیله سیاه تا دو مثقال ولی برای استفاده در جوشانده یا خیسانده تا هفت مثقال.

مضرات:

خوردن هلیله،در اندام پایین بدن قولنج ایجاد می کند، هسته هلیله کابلی برای مغز مضر است و هلیله سیاه نیز برای کبد مضر است.

مصلحات و تدابیر:

عناب ، سپستان ، عسل ، روغن بادام شیرین ، روغن حیوانی تازه، قند، ترنجبین و شکر برای اصلاح قبوضیت شدید هلیله. هلیله نباید در ابتدای تب و پیش از نضج ماده، مصرف شود. هلیله به عنوان داروی خوراکی نباید به صورت سفوف استفاده شود بلکه آن را باید به صورت نیم کوب به کار برد. بهتر است هلیله در حقنه ها استفاده نشود به ویژه جرم یا جوشانده آن ولی در صورت اضطرار می توان از خیسانده آن استفاده کرد.

بدل:

پوست انار و مازو برای خاصیت قبوضیت هلیله هلیله

زرد برای هلیله کابلی هلیله کابلی

برای هلیله سیاه

ذکر منبع:

کتاب علم الادویه مؤلف سید محمدعلی سید نظری