نشاسته گندم

نام فارسی: گندم(نشاسته)

نام عربی: الحنطه

نام اردو: گیهون

نام انگلیسی: wheat

نام علمی: Triticum Aestivum  از خانواده: poaceae

ماهیت:

گندم، دانه گیاهی یک ساله است که ارتفاع آن به یک متر می رسد و از غلات به شمار می آید.

گیاه گندم گونه های بسیار زیادی دارد.

ساقه این گیاه، صاف، تو خالی و نسبتا نازک بوده و سطح مقطع آن دایره ای شکل است.

درون هر ساقه، در قسمت اتصال با برگ ها، لایه ای نازک و افقی وجود دارد.

برگ های گیاه گندم، بسیار کشیده، نسبتا باریک، نوک دار و کمی زبرند و بدون دمبرگ رشد می کنند.

انتهای هر ساقه، خوشه ای کشیده وجود دارد که این خوشه ابتدا از تعدادی گل بسیار کوچک تشکیل شده که بساک پرچم آنها زردرنگ است.

این گل ها پس از لقاح، به دانه های گندم تبدیل می شوند و معمولا در شش یا چهار ستون، کنار هم رشد می کنند.

انتهای هر ساقه، خوشه ای کشیده وجود دارد که این خوشه ابتدا از تعدادی گل بسیار کوچک تشکیل شده که بساک پرچم آنها زردرنگ است.

هر دانه گندم، درون غلافی کوچک قرار گرفته که ابتدا سبزرنگ است؛ ولی پس از رسیدن کامل، زرد کم رنگ می شود.

نوک هر غلاف، زائده ای بسیار باریک، کشیده، نوک تیز و چوبی شکل وجود دارد؛ ولی در بعضی از گونه های گندم این زائده وجود ندارد.

دانه های گیاه گندم، تقریبا بیضی گون، کوچک و قهوه ای مایل به زرد هستند و وسط هر دانه شیاری کاملا مشخص دیده می شود.

بهترین گندم، سفید مایل به زرد و درشت است.

یکی از مهم ترین فراورده های گندم، کشک گندم یا همان نشاسته است.

نشاسته، نوعی کربوهیدرات سفید رنگ و بی مزه است.

برای تهیه نشاسته، ابتدا گندم را می خیسانند تا به حد تعفن برسد؛ در این حالت پوست آن شکافته و مغزش نرم می شود و با مالش دست، پوست به آسانی جدا می گرد؛ سپس مغز آن را با کمی آب، کاملا می کوبند و با فشار از صافی می گذرانند؛ آنگاه صبر می کنند تا مواد عبور کرده از صافی، کاملا ته نشین شود؛ سپس آب روی ماده ته نشین شده را به آرامی میریزند. ماده ته نشین شده یا همان نشاسته را در آفتاب خشک می کنند تا آماده شود.

تشابه و تقلب:

گیاه گندم به گیاه جو و ارزن، بسیار شباهت دارد.

دانه های گندم به جو بسیار شبیه است.

محل رویش:

چین، هند، پاکستان، ایران و آمریکا

اجزای مورد استفاده و مشتقات:

جوانه دانه، دانه، آرد دانه، نشاسته دانه، سمنو و نان

مواد تشکیل دهنده:

در دانه گندم، 14 درصد آب، 6/14 درصد گلوتن، 2/1 درصد مواد چرب، 7/59 درصد نشاسته، 2/7 درصد دکسترین و گلوکز، 7/1 درصد سلولز و الیاف گیاهی، 6/1 درصد مواد معدنی، مقداری ویتامین E، ساکاروز، لستین، انواع پنتوزان، اسیدنوکلئیک، فیتین و آنزیم های آمیلاز، فیتاز، پروته آز، لیپاز، مالتاز، تایروزیناز، پروکسیداز و اکسالاز وجود دارد.

به طور کلی نشاسته گندم از دو قسمت آمیلوز و آمیلوپکتین تشکیل شده است. در هر صد گرم سبوس گندم، 5/11 گرم آب، 16 گرم پروتئین، 4 گرم مواد چرب، 61 گرم کربوهیدرات، 6 گرم خاکستر، 119 میلی گرم کلسیم، 1276 میلی گرم فسفر، 14 میای گرم آهن، 9 میلی گرم سدیم، 1121 میلی گرم پتاسیم، 72/0 میلی گرم ویتامین B1، 35/0 میلی گرم ویتامین b2، و 21 میلی گرم ویتامین B3 وجود دارد.

گیاه تازه گندم، حاوی حدود 2 درصد اسید اکسالیک است.

طبیعت:

گندم تازه در درجه اول گرم و درجه دوم تر است.

گندم خشک شده در درجه اول گرم است و در خشکی و تری، معتدل می باشد.

نشاسته در آخر درجه اول سرد و خشک است.

نفع خاص:

گندم برای تسمین، تقویت باه، تحلیل اورام، نضج دمل

نشاسته برای تقویت مغز، تقویت چشم و رفع خونریزی و نزله

افعال و خواص:

گندم، مولد خون صالح، مغزی و مقوی است.

نشاسته، رادع، قابض، مجفف زخم های چشم و مغزی است.

گندم، برای افرادی با مزاج معتدل، بهترین غذا محسوب می شود.

گندم برشته شده غذائیت بسیار زیادی دارد.

ضماد گندم جویده شده و کاملا مخلوط با آب دهان، برای رفع دمل بسیار مفید است.

ضماد سوخته گندم با موم و روغن حیوانی، پوست صورت را بسیار شفاف می کند.

لعوق تهیه شده از آرد گندم، شکر و بادام پوست کنده، سرفه، خلط خونی، ضعف نیروی جنسی، لاغری مفرط، درد سینه و درد کلیه را بهبود می بخشد.

اگر سبوس گندم را به حالت اعتدال جدا کنید و از گندم و سبوسش آرد بسازید و خمیر کنید، سپس ورز دهید و به آن خمیر ترش بیفزایید و پس از پف کردن، در تنوری با حرارت معتدل با آن نان بپزید، چنین نانی مسمن، مبهی و بسیار مغذی است.

چنانچه آرد گندم را با آب و روغن زیتون تفت دهید، ضماد آن ورم های گرم را برطرف می سازد.

اگر آرد گندم را با آب پیاز تفت دهید، ضماد آن برای رفع ورم های سرد و دمل مجرب است.

اگر آرد گندم را با آب گشنیز تفت دهید، ضماد آن ورم های گرم، خنازیر و انواع غده ها را درمان می کند.

طلای آرد گندم با سکنجبین، آبله های پوستی را بهبود می بخشد.

طلای آرد گندم با سرکه، برای دفع سم حیوانات و حشرات موذی مفید است.

ذرور آرد گندم به همراه برگ له شده کرچک، گزیدگی سگ ها را التیام می بخشد.

تمریخ روغن گندم، به درمان قوبا، سعفه، شوره سر و کلف کمک می کند.

جوانه گندم برای رفع کم خونی، ضعف، نرمی استخوان، یبوست، ریزش مو، سل، زنان باردار و شیرده مفید است.

نشاسته مصلح دواهایی هست که برای چشم استفاده می شود.

اگر نشاسته گندم با رازیانه تفت داده شود، خوردن آن مولد شیر است.

خوردن نشاسته تفت داده شده با آب و نعنا و روغن حیوانی تازه، به رفع خشونت سینه بسیار کمک می کند.

خوردن نشاسته تفت داده شده با نبات یا روغن بادام شیرین نیم گرم، برای رفع خلط خونی ، خشونت حلق، سرفه گرم، درد سینه، سل، خون بواسیر، سیلان حیض و اسهال مفید است.

خوردن حریره نشاسته، مانع ریختن نزله به سینه می شود.

خوردن حریره تهیه شده از نشاسته، و سه برابر آن آب جو و مقداری چربی بز، عمل داروی مسهل را قطع می کند و سحج امعاء را برطرف می سازد.

حقنه نشاسته، زخم امعاء را بهبود می بخشد.

ضماد نشاسته با سرکه برای درمان خناق و ورم های گرم نافع است.

طلای نشاسته با زعفران، به درمان کلف کمک می کند.

اکتحال نشاسته با شیر مادر و سفیده تخم مرغ، حرارت چشم و درد آن را التیام می بخشد و سفتی پلک چشم را برطرف می کند.

مقدار مصرف:

نشاسته، از یک مثقال تا پانزده مثقال

مضرات:

گندم برای کسانی که انسداد عروق و احشاء دارند مضر است.

گندم نپخته باعث تجمع کرم معده می شود و برای زنان باردار ضرر دارد.

گندم پخته، نفاخ دیر هضم و مولد ریاح است.

گندم نرسیده و نپخته، باعث قولنج ریحی می شود.

اگر از آرد گندم بدون سبوس نان بپذیم، این نان بسیار قابض و دیر هضم است و باعث انسداد می شود.

نشاسته دیر هضم است و زیاده روی در خوردن آن باعث انسشداد عروق و قلت منی می شود.

مصلحات و تدابیر:

سرکه کهنه و آبکامه، برای گندم نپخته، شیرینی جات و نوشیدن آب پس از آن. برای نان تهیه شده از آرد سبوس، قند، انجیر، میوه های پخته شده و جوارش زیره. شیرینی جات، کرفس و میخک برای نشاسته

بدل:

برنج مغسول، برای نشاسته

منبع:

کتاب علم الادویه – سید نظری