سویا دانه میوه گیاهی یک ساله است که ارتفاع آن به شصت سانتی متر می رسد و از حبوبات بشمار می آید.
گیاه سویا،ساقه ای راست،کرک دار و نسبتا ضخیم دارد که سطح مقطع آن دایره ای شکل است.
برگ های گیاه سویا، نسبتا پهن،مثلثی شکل، گاه قلبی شکل، نوکدار و کرک دارند و به صورت سه تایی رشد می کنند.
گل های گیاه سویا، کوچک هستند و سه گلبرگ دارند؛ یکی از گلبرگ ها،بزرگ تر وشبیه صفحه ای صورتی و ذوزنقه ای شکل است که روی سطح آن رگه هایی بنفش دیده می شود؛ اما دو گلبرگ دیگر، کوچک تر و سفیدتر هستند و در وسط گلبرگ بزرگ تر، روبه روی یکدیگر قرار گرفته اند.
میوه گیاه سویا، غلافی کرک دار، کشیده و نسبتا باریک است که ابتدارنگی سبز دارد؛ ولی پس از رسیدن کامل به رنگ قهوه ای
مایل به زرد در می آید. غلاف میوه سویا، تقریبا شبیه غلاف باقلاست؛ ولی کمیکوچک تر.
معمولا در هر غلاف، سه یا دو دانهسویا وجود دارد. دانه های سویا، روغنی و بیضی گون، تقریبا شبیه لوبیا چشم بلبلی هستند.
این دانه ها ابتدا سبز رنگ اند. ولی پس از رسیدن کامل، به زرد مایل به کرمی می گرایند.
رنگ دانه های برخی گونه های سویا، مایل به سیاه است.
تشابه و تقلب
برگ های گیاه سویا به برگ های گیاه لوبیا، لوبیا چشم بلبلی و ماش شباهت دارد.
محل رویش
چین، ژاپن، هند و ایران.
اجزای مورد استفاده و مشتقات
برگ، دانه میوه، روغن دانه و شیردانه.
مواد تشکیل دهنده سویا
در دانه های سویا، بتا آمیلاز، اوره آز، لیپوکسیداز، انواعی از پیگمان های کاروتنوئید، ایزوفلاون گلیکوزید، آنتوسیانین، کولین،
مقدار کمی کاروتن، حدود 16 تا 20 درصد روغن و مقداری از ویتامین های k ,E و D وجود دارد.
هر صد گرم دانه رسیده و خشکشده سویا، حاوی 10 گرم آب، 34 گرم پروتئین، 17/7 گرم مواد چرب، 29 گرم کربوهیدرات، 4/7 گرم خاکستر، 226 میلی گرم کلسیم،554 میلی پگرم فسفر، 8/4 میلی گرم آهن، 5 میلی گرم سدیم، 1677 میلی گرم پتاسیم، 80 واحد بین المللی ویتامین A،
در هر صد گرم دانه جوانه زده سویا ،86 گرم آب، 6 گرم پروتئین، 1/4 گرم مواد چرب، 4/7 میلی گرم کربوهیدرات، 0/8 گرم خاکستر ، 48 میلی گرم کلسیم،
67 میلی گرم فسفر، 1 میلی گرم آهن، 80 واحد بین المللی ویتامین A، 0/23 میلی گرم ویتامین B1، 0/2 میلی گرم B2 ، وجود دارد.
افعال و خواص سویا
سویا، مدر، محلل ریاح، مفتح سدد، مقوی و تریاق سموم غذایی، ملین، مشهی و مبرد است.
سویا قند خون را کاهش می دهد
و افزون بر جلوگیری از ابتلا به سرطان پستان و سرطان معده، برای درمان تب، اختلال های جنسی، تصلب شراین،سنگ کیسهصفرا، یبوست، بواسیر، استسقاء و اختلال های یائسگی مفید است.
خوردن جوانه سویا باعث تقویت و رشد مو می شود و استسقاء و رماتیسم را بهبود می بخشد.
ضماد برگ های کوبیده و له شده سویا، برای گزیدگی مار مفید است.
شیر سویا، باعث تثبیت وضعیت جنین و تقویت نیروی هاضمه می شود و به قدرت روده برای جذب غذاهای پروتئین دار می افزاید.
طلای شیر سویا، سوختگی، زخم، اگزما و جذام را بهبود می بخشد.
